Μάθημα ζωής από «διαφορετικά» παιδιά, που μαθαίνουν να ζουν αυτόνομα»

Ο Μανώλης και ο Παυσανίας είναι σχεδόν συνομήλικοι, μεγάλωσαν στην ίδια πόλη και σήμερα είναι φίλοι και συγκάτοικοι. Είναι δύο ξεχωριστά αγόρια, δύο παιδιά με αναπηρία (νοητική στέρηση), η οποία πλέον δεν τους εμποδίζει να ζήσουν τη ζωή τους, να τη χαρούν με τον τρόπο τους και πάνω από όλα δεν τους απαγορεύει να μάθουν να ζουν την ανεξαρτησία τους.

Δεν ήταν εύκολο, αλλά οι δύο νέοι κατάφεραν να σπάσουν το φράγμα της κοινωνικής απομόνωσης, να αφήσουν το πατρικό τους, όπου ήταν απολύτως προστατευμένοι, και να οργανώσουν τη νέα τους ζωή στο σπίτι της αγάπης και της παρέας, όπως αποκαλούν τα διαμερίσματα ημιαυτόνομης διαβίωσης που διαθέτει για άτομα με ειδικές ικανότητες ο δήμος Νεάπολης-Συκεών.

Ο φάρος για τη νέα ζωή των παιδιών άναψε όταν έφυγαν από το σπίτι τους πριν από λίγα χρόνια και πήγαν στο... δικό τους, στην πολυκατοικία της οδού Κεσσάνης στη Νεάπολη, όπου ο οικείος δήμος εφαρμόζει ειδικό πρόγραμμα ημιαυτόνομης διαβίωσης για ΑμεΑ, διαθέτοντας διαμερίσματα, στα οποία σήμερα ζουν τέσσερα αγόρια και τρία κορίτσια. Είναι οι χώροι όπου τα παιδιά αυτά εκπαιδεύονται από νωρίς, πριν από την ενηλικίωση τους, ώστε μία μέρα να ζήσουν μόνα τους, να αναλάβουν τις ευθύνες και τα καθήκοντα που έχει για όλους τους ανθρώπους η οργάνωση και η λειτουργία ενός σπιτιού.

Ο 27χρονος Παυσανίας είναι ο πιο νέος ένοικος στο διαμέρισμα των αγοριών της οδού Κεσσάνης στη Νεάπολη, καθώς εγκαταστάθηκε από τον περασμένο Νοέμβριο. Τις γιορτές πήγε για λίγο στο πατρικό του σπίτι, το οποίο εξάλλου επισκέπτεται τα Σαββατοκύριακα, αλλά πλέον το διαμέρισμα είναι ο δικός του χώρος, εκεί όπου καθημερινά μένει με τους φίλους του, την παρέα του, εκεί όπου με τη βοήθεια της κυρίας Στέλλας και της κυρίας Μαρίας έμαθε καινούργια πράγματα, καθώς για αυτά τα παιδιά τίποτα δεν είναι αυτονόητο. Έμαθε να τακτοποιεί το δωμάτιο του, να στρώνει το κρεβάτι του, να καθαρίζει το μπάνιο και να βοηθά στην κουζίνα με τα πιάτα.

«Είμαι πολύ ευχαριστημένος εδώ στο σπίτι. Περνάω ωραία, γιατί γίναμε φίλοι με τον Μανώλη και τα άλλα παιδιά. Έμαθα να κάνω καινούργια πράγματα, που πριν δεν ήξερα» λέει ο Παυσανίας μιλώντας στη «Μ». Μιλάει και νιώθει αμήχανα αφού δεν έχει συνηθίσει να του κάνουν τόσες ερωτήσεις, αλλά δεν διστάζει να απαντήσει, ενώ έχει την ανάγκη να μοιραστεί και με άλλους τα καινούργια πράγματα που έμαθε να κάνει.

ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

Πολύτιμοι αρωγοί στο μεγάλο βήμα αυτών των νέων με αναπηρία είναι τα στελέχη της κοινωνικής υπηρεσίας του δήμου Νεάπολης-Συκεών, εκπαιδευτές, κοινωνικοί λειτουργοί και ψυχολόγοι που στέκονται διακριτικά στο πλευρό τους, τους επιτηρούν μέσα στο σπίτι, ενώ τους προετοιμάζουν από μικρή ηλικία στα Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών με ειδικές ανάγκες.

«Ήταν δύσκολο το εγχείρημα να μάθουν να ζουν αυτά τα παιδιά σε ένα άλλο σπίτι από το πατρικό τους, αλλά ο δήμος κατάφερε να κάνει το μεγάλο βήμα, έστησε και λειτουργεί με μεγάλη επιτυχία το πρόγραμμα ημιαυτόνομης διαβίωσης για ΑμεΑ», τόνισε η Στέλλα Βόβουρα, στέλεχος και μία εκ των συντονιστριών των κοινωνικών υπηρεσιών του δήμου. Μιλώντας για την εμπειρία της με τα παιδιά, δηλώνει ότι είναι ξεχωριστή παρά τις δυσκολίες με την προσαρμογή τους. «Η ένταξη των παιδιών στην κοινωνία είναι μεγάλο στοίχημα και το κερδίζουμε μέρα με τη μέρα. Η ζωή τους στο διαμέρισμα άλλαξε προς το καλύτερο. Άλλαξε η φυσιογνωμία τους, ο τρόπος που μιλούν και συμπεριφέρονται, έμαθαν την έννοια της φιλίας και της συντροφικότητας, ενώ απέκτησαν γνώση για μία σειρά από πράγματα που για τους άλλους είναι αυτονόητα», λέει χαρακτηριστικά η κ. Βόβουρα. Εξηγεί ότι όλα όσα μαθαίνουν τα παιδιά καλλιεργούνται και χτίζονται σταδιακά, καθώς χρειάζονται παρότρυνση, καθώς η νοητική στέρηση είναι μία συγκεκριμένη κατάσταση στην οποία βρίσκονται. Το πιο σημαντικό όμως από όλα, σύμφωνα με την ίδια, είναι ότι οι νέοι αυτοί αυτονομήθηκαν, έμαθαν να ζουν μόνοι τους και απέκτησαν αυτοπεποίθηση, που είναι η βάση για την εξέλιξή τους.

«Κάποια από αυτά τα παιδιά δεν έχουν γονείς, ωστόσο θέλουν να επιστρέφουν στο πατρικό τους όπου μεγάλωσαν. Εδώ στα διαμερίσματα μπορεί να μη βρουν γονείς, αλλά βρίσκουν το δικό τους σπίτι, νιώθουν ασφάλεια, ανταμώνουν με παρέες και φίλους. Με λίγα λόγια, το πρόγραμμα που υλοποιούμε για αυτούς τους ανθρώπους είναι προσομοίωση της οικογένειας», υπογράμμισε η κ. Βόβουρα.

ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΝΤΑΙ ΚΑΙ ΔΙΑΣΚΕΔΑΖΟΥΝ

Ο Μανώλης είναι 24 χρόνων και στο διαμέρισμα της οδού Κεσσάνης ζει από το 2012. Έφυγε από το σπίτι του και ένιωσε ότι βρήκε ένα άλλο καλύτερο, αφού πλέον νιώθει αυτόνομος και ανεξάρτητος. Το πρωί μάλιστα πηγαίνει με σχολικό στη σχολή μαθητείας του ΟΑΕΔ στη Λακκιά και μαθαίνει την τέχνη της ξυλουργικής. «Εδώ είναι το σπίτι μου, έχω τους φίλους μου, τις παρέες μου, πηγαίνω στο σχολείο και έμαθα πολλά καινούργια πράγματα. Ακόμα και να ζυμώνω ψωμί», λέει χαρούμενος, ενώ χαμογελάει όταν τον ρωτάμε πώς διασκεδάζει. Του αρέσει το σινεμά, το θέατρο και η ταβέρνα όπου πηγαίνει με τα παιδιά κάθε Παρασκευή. Πολλές φορές μάλιστα η κ. Στέλλα και η κ. Μαρία τον εμπιστεύονται και τον στέλνουν για ψώνια στο σουπερμάρκετ, αφού τώρα έμαθε ποια είναι η διαδικασία και δεν έχει πρόβλημα.

Αναφερόμενη στο πρόγραμμα ημιαυτόνομης διαβίωσης ατόμων με αναπηρία και στην προετοιμασία τους, η οποία μπορεί να αρχίσει με τη συμμετοχή τους ή μη στα ΚΔΑΠμεΑ, η υπεύθυνη Κοινωνικής Πολιτικής του δήμου Νεάπολης-Συκεών, και επιστημονική υπεύθυνη του συμβουλευτικού κέντρου «Πυξίδα», Μάρω Βασάρα τονίζει ότι στόχος είναι η κοινωνική ένταξη και η επαγγελματική κατάρτιση των παιδιών αυτών, προκειμένου να αποφύγουν την ιδρυματοποίηση. «Υλοποιούμε εδώ και χρόνια το πρόγραμμα της ημιαυτόνομης διαβίωσης των ΑμεΑ σε διαμερίσματα, που σε συνδυασμό με τη λειτουργία των δύο Κέντρων Δημιουργικής Απασχόλησης Ατόμων με Αναπηρία (ΚΔΑΠμεΑ), όπου φιλοξενούνται περισσότεροι από 110 νέοι, εξασφαλίζουν και κατοχυρώνουν το ανθρώπινο δικαίωμα στα άτομα αυτά για την ισότιμη συμμετοχή τους στον κοινωνικό ιστό και στο κοινωνικό γίγνεσθαι χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις», ανέφερε η υπεύθυνη Κοινωνικής Πολιτικής.

Σύμφωνα με την ίδια, στα τρία διαμερίσματα που μισθώνει ο δήμος Νεάπολης-Συκεών ζουν σταθερά επτά άτομα, τα οποία τα Σαββατοκύριακα -και όχι μόνο- μπορούν να επιστρέφουν στο σπίτι τους, καθώς τις καθημερινές έχουν πρωί και απόγευμα μία σειρά από δραστηριότητες στα ΚΔΑΠ. «Με την κατάλληλη προετοιμασία, τα παιδιά έχουν σχεδόν μια κανονική ζωή, αφού απασχολούνται σε διάφορα εργαστήρια, με όρους εργασίας, και το μεσημέρι πηγαίνουν στο διαμέρισμά τους να μαγειρέψουν, να φροντίσουν το σπίτι και να αναλάβουν διάφορα καθήκοντα, όπως όλοι οι άνθρωποι», σημείωσε η κ. Βασάρα.

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΣΕ ΝΕΟ ΧΩΡΟ

Το πρόγραμμα ημιαυτόνομης διαβίωσης που ξεκίνησε πριν από 20 χρόνια από τον πρώην δήμο Συκεών, δίνοντας την ευκαιρία στα άτομα με αναπηρία να αναπτύξουν τη δική τους ζωή, να ζήσουν στο δικό τους σπίτι, φροντίζοντας τα ίδια για τη διαβίωσή τους, στο εξής επεκτείνεται με πρωτοβουλία του δημάρχου Νεάπολης-Συκεών, Σίμου Δανιηλίδη. Μέσα στη χρονιά θα παραδοθεί ένα πρότυπο κτίριο στην οδό Τριπόλεως και Κομνηνών, στο οποίο διαμορφώνονται νέα διαμερίσματα για να στεγάσουν 30 ενήλικα άτομα με αναπηρία, παιδικός σταθμός και ειδικά εργαστήρια για παιδιά με ειδικές ανάγκες, καλύπτοντας όλο το ηλικιακό φάσμα και τις διαφορετικές ανάγκες.

Υπενθυμίζεται ότι το ΚΔΑΠμεΑ Συκεών στεγάζεται σε έναν ισόγειο χώρο 300 τ.μ., που η δημοτική αρχή απέκτησε και εξόπλισε, διαθέτοντας από το δημοτικό ταμείο συνολικά 300.000 ευρώ. Έχει τη δυνατότητα να φιλοξενήσει έως 104 άτομα, τα οποία σε διαφορετικά ωράρια μπορούν να συμμετέχουν σε όλο το φάσμα των αναπτυσσόμενων δραστηριοτήτων. Ανάλογη είναι η δομή και η λειτουργία και του ΚΔΑΠμεΑ Νεάπολης, ενώ στα δύο κέντρα απασχολούνται συνολικά 140 άτομα.

Στους χώρους τους αναπτύσσονται όλες οι δραστηριότητες επαγγελματικής κατάρτισης και κοινωνικής ένταξης ατόμων με νοητική ανεπάρκεια, κινητικές αναπηρίες ή ψυχικές ασθένειες, μέσα από τη λειτουργία των μονάδων του πλυντηρίου-σιδερωτήριου και του εργαστηρίου χειροτεχνικών κατασκευών και ανακύκλωσης χαρτιού. Επίσης, αξιοποιείται ο ελεύθερος χρόνος των συμμετεχόντων με τη λειτουργία ομάδων θεάτρου και μουσικής, τμήματος εξοικείωσης με την αγγλική γλώσσα και τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών, διοργανώνονται εκδρομές σε θέατρο, κινηματογράφο και έξοδοι σε κέντρα ψυχαγωγίας.

Αναπόσπαστο τμήμα είναι και ο αθλητισμός (μπάσκετ, ορθοσωμική γυμναστική, παραδοσιακοί χοροί, bowling, κ.ά.), ενώ πολλές φορές οι νέοι της Υπηρεσίας έχουν διακριθεί σε αγώνες, κατακτώντας μάλιστα χρυσά, ασημένια και χάλκινα μετάλλια στο bowling, το στίβο, το μπαλάκι, το ποδήλατο και την κολύμβηση στους Special Olympics.

Στα ΚΔΑΠ ΜΕΑ συνυπάρχουν άτομα με διαφορετικές αναπηρίες και γίνεται προσπάθεια για την εξατομικευμένη τους υποστήριξη. Το μεγαλύτερο ποσοστό των συμμετεχόντων έχει νοητική υστέρηση (το 43%), όμως έχουμε και πολλά παιδιά και έφηβους που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού (20%), ενώ το 16% των συμμετεχόντων είναι άτομα με κινητικές και αισθητηριακές αναπηρίες. Η ηλικία των συμμετεχόντων είναι κατά μέσο όρο 25 χρονών, ενώ το 37% είναι παιδιά και έφηβοι.

ΑΠΟΨΗ Του Σίμου Δανιηλίδη, δημάρχου Νεάπολης-Συκεών

«ΟΙ ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΘΗΤΙΚΕΣ»

"Ως δημοτική αρχή καταβάλλουμε πολλές προσπάθειες τα τελευταία 20 χρόνια και έχουμε να επιδείξουμε πολλές επιτυχίες. Όσον αφορά τις υπηρεσίες για τα άτομα με αναπηρία, έχουμε επισημάνει με πολλές αφορμές ότι είναι απαραίτητη η ανάπτυξη νέων πολιτικών στη χώρα μας, οι οποίες πρέπει να εκπορεύονται κατ' εξοχήν από την τοπική αυτοδιοίκηση.

Στο πλαίσιο της τοπικής αυτοδιοίκησης μπορεί να γίνει πραγματικότητα η ολόπλευρη στήριξη των ΑμεΑ σε όλα τα επίπεδα. Προκειμένου να διασφαλιστεί το δικαίωμα στην εκπαίδευση, εργασία, κατοικία, στον ελεύθερο χρόνο και λοιπά των ατόμων με αναπηρία, απαιτείται ένας συντονισμός πολλών μέτρων και δράσεων, που μονάχα σε τοπικό επίπεδο μπορεί να εξασφαλιστεί αποτελεσματικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Υπηρεσία των Ατόμων με Αναπηρία που λειτουργούμε στο δήμο.

Οι δράσεις πρόνοιας προς τους πολίτες δεν πρέπει να είναι «παθητικές» και να αφορούν μόνο την παροχή επιδομάτων, αλλά χρειάζεται παράλληλα να κινητοποιούν τους πολίτες με αναπηρία και να τους βοηθούν να διεκδικούν τα ανθρώπινα δικαιώματά τους. Στο πνεύμα αυτό οι δημοτικές υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας και πρόνοιας για τα άτομα με αναπηρία μπορούν και πρέπει να αναπτύσσουν δράσεις επαγγελματικής κατάρτισης, κοινωνικής ένταξης και αυτόνομης διαβίωσης, που ενθαρρύνουν τους συμμετέχοντες.

Ιδιαίτερα όσον αφορά την αυτόνομη διαβίωση των ΑμεΑ, η εμπειρία μας είναι πολύ θετική τόσο στην εκπαίδευση των αναπήρων σε θέματα αυτοεξυπηρέτησης και αυτόνομης φροντίδας όσο και στην αποδοχή από την τοπική κοινωνία.

Χαρακτηριστικό είναι ότι ενώ σε άλλους δήμους έχουμε παρατηρήσει τα θλιβερά φαινόμενα όπου οι κάτοικοι μιας περιοχής αντιτίθενται και διαμαρτύρονται για την κατοικία ατόμων με ψυχασθένεια σε κάποιο διαμέρισμα, στο δήμο μας, λόγω της ανοιχτής φύσης των προγραμμάτων μας και λόγω της ευαισθητοποίησης που έχουμε πετύχει όλα αυτά τα χρόνια, ουδέποτε διαμαρτυρήθηκαν κάτοικοι, ενώ ίσα ίσα έχουμε διαπιστώσει πολλαπλά την υποστήριξή τους μέσα από δωρεές και ηθική συμπαράσταση.

Η πρωτοβουλία του δήμου Νεάπολης - Συκεών στην ανάπτυξη προγραμμάτων για άτομα με αναπηρία έχει αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για πάρα πολλούς φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, που μας αναζητούν προκειμένου να κερδίσουν από την εμπειρία μας".

(Ρεπορτάζ της εφημερίδας «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» και της δημοσιογράφου Φανής Σοβιτσλή, 10.1.2016)